Thema’s: tijd, waarheid, fantasie, luisteren, het ware leven
Hierom:
- Ende creëert een fabelachtige stad met intrigerende personages waar je meteen vriendschap mee wil sluiten
- Het verhaal stelt relevante vragen over hoe wij met tijd omgaan en wat daar de gevolgen van zijn. Het brengt je wijze inzichten en laat je nadenken over je eigen leven.
- De mysterieuze titels van de hoofdstukken (en bijzondere taal) en de originele tekeningen van de auteur
- Tijdloos en actueel thema
Prangende vraag: Wat is de tijd?
Bespreking:
Momo woont in haar eentje in een ruïne buiten de stad. Ze is niet vaak alleen: de mensen komen graag naar haar toe, want Momo heeft een bijzondere gave. Maar dan komen er mysterieuze grijze mannen naar de stad. Deze tijdspaarders jagen iedereen op en nemen de stad over. Ze krijgen iedereen in hun macht, behalve Momo…
Michael Ende schreef dit kinderboek al in 1975 en het dook vaak op in lijsten van boeken met een filosofische ondertoon. Toch las ik het nooit omdat ik de cover van de exemplaren die in de bib te vinden waren, altijd zo verouderd vond. Gelukkig bracht Lemniscaat vorig jaar een herziene druk met een aantrekkelijke cover uit en vond het boek de weg naar mijn brievenbus. Daar ben ik ongelooflijk blij om, want wat een fantastisch boek is Momo en de tijdspaarders!
Momo heeft een bijzondere kracht: luisteren. Ze heeft tijd in overvloed en dat doet de kinderen en de mensen in het dorp zichtbaar deugd. Er is altijd tijd voor een gesprek, een spelletje, fantasie of gewoon samenzijn. Haar twee beste vrienden zijn Beppo de Straatveger, een vriendelijke, zwijgzame man en Gigi, een energieke verhalenverteller. Het eerste deel van het boek (Momo en haar vrienden) schets Michael Ende het leven zoals het is: rustig kabbelend en vriendelijk. Al van aan het begin wordt er filosofie doorheen de verhaalelementen geweven en roept het boek allerlei vragen op over verbeelding, luisteren en de waarheid.
De hoofdstukken kregen een originele titel die speelt met tegenstellingen: ‘een ongewone eigenschap en een heel gewone ruzie’, ‘een gespeelde storm en een echt onweer’ of ‘een massa dromen en een paar bezwaren’. Het draagt bij aan de fabelachtige sfeer die het boek oproept.
Vanaf de komst van de grijze heren, voel je dat het foute boel wordt. De zogenaamde tijdspaarders zorgen voor kilte en overtuigen de mensen ervan dat ze meer tijd moeten sparen. Dat kan alleen door efficiënter te werken en nutteloze activiteiten (spelen, dagdromen, praten, zorgen voor elkaar, vriendelijk zijn,…) te schrappen. Het gevolg: alle levensvreugde ebt weg en iedereen heeft alleen nog maar haast.
‘Je moet alleen maar steeds meer hebben, dan verveel je je nooit.’ (p. 99)
De grijze mannen hebben op onzichtbare wijze iedereen in hun macht, behalve Momo. Zij biedt weerstand, voelt dat er iets niet klopt, maar staat alleen in haar strijd.
In het derde deel van het boek maakt Momo kennis met meester Hora en zijn schildpad Cassiopeia. Cassiopeia ‘spreekt’ met boodschappen op haar schild en voert Momo mee naar het Nergenshuis. Meester Hora, de beheerder van de tijd, heeft toegang tot de tijdsbloemen die de grijze heren nodig hebben.. Zonder die bloemen zijn ze niets en gaan ze in rook op. De spannende gebeurtenissen volgen zich vanaf dan snel op wanneer Momo, met de hulp van Meester Hora en de schildpad er alles aan probeert te doen om haar vrienden en de stad te redden.
‘We nemen haar vrienden van haar af. Wat is ze nog met alle tijd als ze die met niemand kan delen?’ (p. 152)
Wat een ontdekking is Momo en de tijdspaarders! Een filosofisch boek met raadsels en wijze inzichten voor lezers die willen achterhalen wat het ‘ware leven’ inhoudt. Het boek neemt onze consumptiemaatschappij stevig op de korrel en doet je nadenken over hoe wij in onze gehaaste levens voorbijgaan aan wat echt belangrijk is. Een opkikker die nog eens vlot leest ook. Het zou een ideaal boek zijn om tijdens een reeks filosofische sessies te bespreken. Vol uitspraken, dialogen en argumenten om onder de loep te nemen. Ik ben er zeker van dat kinderen en jongeren zich hier heel erg mee verbonden zullen voelen, zeker omdat de personages goed zijn uitgediept en er ook humor en veel gevoel in het boek zit.
Deze actuele klassieker is een aanrader voor jong en oud.
Momo en de tijdspaarders (10+)
Michael Ende | Robert Jan van Asch (vert.) | ISBN 9789047715849 (twintigste, herziene druk, 2023) | Lemniscaat | 285 p.
Met dank aan Lemniscaat voor het recensie-exemplaar.
Denk je bij het aankopen van die fijne kinderboeken ook aan de lokale handelaar? Bestel je boek bij een boekhandel via Confituur Boekhandels, Standaard Boekhandel of de vele kleine gespecialiseerde boekhandelaars dichtbij huis.
