Wil je je kinderen verleiden om zelf te denken, dan is het slim om je aanbod boeken daarop af te stemmen. Door enkele simpele ingrepen, stel je vanzelf een collectie samen die filosofisch en creatief denken stimuleert. Zo zorg je voor denk- en leesplezier in één en geef je kinderen een extra kans om zich te verwonderen.
Ook jij als leerkracht profiteert daarvan. Een klas waar veel ruimte is voor verbeelding en vragen, is een denkende klas vol mogelijkheden. En je hoeft het niet allemaal zelf te verzinnen, want dat deden die schitterende auteurs al voor jou. Hoe je een goede selectie maakt van (prenten)boeken, lees je in dit artikel.
1. Blijf weg van boeken met een boodschap
Soms zijn boodschappen heel expliciet aanwezig, soms zitten ze wat meer verborgen. Maar een boek met een moraal, stopt het denken onmiddellijk. Want als iemand je al heeft verteld hoe het zit en wat je ervan moet leren, wat blijft er dan nog over om aan te twijfelen?
Ben je een beetje thuis in filosofische gesprekken voeren, dan kan je die moraal of aannames natuurlijk net wel gaan gebruiken om kritisch over na te denken. Neem het verhaal van de Krekel en de Mier waarbij de moraal is dat je je altijd moet voorbereiden op de toekomst. De zingende en musicerende krekel wordt als lui voorgesteld. Maar klopt het dat de krekel lui is? Is werken belangrijker dan genieten of spelen? Hoe beslis je dat?
2. Gebruik je problemendetector
Zoals een strandjutter op strand zoekt naar verborgen schatten, zo zoekt een filosoof naar problemen. Dat klinkt ernstiger dan het is. Gelukkig stuiten personages in verhalen ook voortdurend op onverwachte, grappige, uitdagende of gekke problemen:
- een beer is zijn hoed kwijt (Ik wil mijn hoed terug door Jon Klassen)
- een kleine muis wil weten wat er achter de rode muur ligt (De muis en de muur door Britta Teckentrup)
- Zackarina’s papa heeft nooit tijd (De Zandwolf door Asa Lind)
- de eland van Wilfred blijkt van iemand anders te zijn (Die eland is van mij door Oliver Jeffers).
- de zondvloed is op komst en een groepje van 3 pinguïns ontdekt dat er maar 2 pinguïns op de Ark worden toegelaten (Om 8 uur bij de Ark van Ulrich Hub en Jörg Mühle)
En ben jij ooit al een probleem tegengekomen, zonder erover te moeten nadenken? Precies!
3. Tinder je personages: swipe links of rechts
Gebruik de Tinder-gedachte voor je personages. Stereotype, saaie, volgzame personages? Swipe naar links om te verwijderen. Rebelse, vragende, creatieve, verrassende, dwarsdenkende personages? Bewaren!
4. Zoek naar vragen (en schrijf ze op)
Vragen vragen vragen. Filosoferen kan niet zonder vragen te stellen. Wees je tijdens het lezen eens bewust van de vragen die in je opkomen en schrijf ze zeker op. Sinds ik post-its gebruik om vragen en opmerkingen op te schrijven (in plaats van een schriftje of erger: probeer te onthouden) en die in het boek zelf kleef, werkt die techniek als een magneet voor nog meer vragen.
Ook handig: boeken waar de vragen gewoon gesteld worden zoals deze:
- “Wilt u wat boosheid?’ in Is er dan niemand boos van Toon Tellegen waar de kreeft bij de muis langsgaat en hem boosheid probeert te verkopen.
- Wie van ons is het slimst? In Allemaal praatjes van Geert De Kockere
- Hoe kan hij Eend zijn liefde tonen? In Kikker is verliefd van Max Velthuijs waar Kikker te verlegen is om aan eend te zeggen dat hij verliefd is.
- Wat is dat, een vriend? In Een vriend, wat is dat door Ed Franck waar panda op zijn hoofd valt en niet meer weet dat eekhoorn zijn vriend is.
- Wat vind jij mooi, Max? in Wat ik mooi vind van Milja Praagman
- Hoe begint iets? (Misschien van Guido Van Genechten)
5. Zoek de creatieve twist
Kinderen genieten van boeken waar fantasie of humor de boventoon voeren. Denk maar aan de populaire Boomhut-reeks. Dat is ideaal voer om de verbeelding op te rekken. Er zijn heel veel auteurs die uitblinken in ‘Stel dat’-scenario’s en op die manier nieuwe mogelijkheden laten zien. Onderschat de impact niet van verhalen die spelen met onze status-quo of aannames en gebruik ze om de dingen op hun kop te zetten.
- Stel dat je vader het goed vindt dat je wordt ontvoerd door een grote woeste rover, zolang je je tanden maar poetst (De kindereter van Mathilde Stein)
- Stel dat een bergbeklimmer wegwaait en in een land terechtkomt waar iedereen vragen stelt bij datgene wat hij normaal vindt (Ergens van Joke van Leeuwen)
- Stel dat je vader zelfvliegtickets koopt om naar Spanje te vliegen (Zeb van Gideon Samson)
- Stel dat je een eend bent en niet van water houdt (De eend die niet van water hield van Steve Small)
- Stel dat je kleurkrijtjes allerlei redenen vinden om te gaan staken (De krijtjes staken van Oliver Jeffers)
Graag meer tips over boeken? Ik verzamel de beste kinderboeken op deze pagina en deel regelmatig mijn boekenliefde op social media. Volg Denkkaravaan op Facebook of Instagram om aanstekelijke tips.
