Hoe hou je de nieuwsgierigheid van je leerlingen levend? Hoe integreer je meer vragen in je les? Hoe ontwerp je een les die je leerlingen actief aan het denken zet?
Wil je het denken een plaats geven in de klas, sla er dan het boek De denkende klas van Dick van der Wateren eens op na. De auteur heeft een hart voor onderzoekend onderwijs en zet je aan het denken over hoe en wat we onze kinderen willen leren.
“Door kinderen zelf te laten denken ondervinden ze meer plezier in de lessen omdat ze hun eigen nieuwsgierigheid en verwondering kunnen volgen.”
Wat staat op het spel?
Volgens van der Wateren, moet in het onderwijs iets op het spel staan. En denken, het diepe denken waarover zijn boek gaat, is iets op het spel zetten: je eigen opvattingen, je gedachten over het leven en over je plaats in de wereld.
Het boek geeft tal van praktijkvoorbeelden (van kleuterklas tot en met secundair) en motiverende denkoefeningen die jou als leraar laten reflecteren op je eigen praktijk. Bijvoorbeeld:
- Denk eens na: Hoeveel tijd brengen je leerlingen door in één lesuur met diep denken over de inhoud van de lesstof en hoeveel met reproduceren en toetsen voorbereiden?).
Elk hoofdstuk wordt afgesloten met leestips voor verdieping over verwondering, denken, vragen stellen en zelfs slow looking.
Motiveer je leerlingen door samen met hen vragen te stellen en na te denken
Het boek bespreekt eerst wat goed onderwijs is of zou moeten zijn en leert je op een filosofische manier kijken naar denken, kennis en leren. Een uitgebreid hoofdstuk gaat over verwondering: welke rol speelt het, hoe stuurt verwondering het leerproces aan en waarom is het de moeite waard om je te verwonderen. Nadien ontleedt van der Wateren het denken, het stellen van goede vragen en het leren.
Dit helder geschreven boek inspireert elke leraar om nieuwsgierig en onderzoekend te blijven. Zowel wie zijn eerste stappen zet in het onderwijs of een ervaren leraar is, vindt in dit boek praktische tips en uitleg over hoe je onderwijs van betekenis
De denkende klas inspireert elke leraar die een denkende en nieuwsgierige houding wil stimuleren bij leerlingen, maar ook zelf durft verwonderen. De praktische tips zijn een aanrader voor zowel diegenen die nog maar net hun eerste stappen zetten in het onderwijs als ervaren professionals.
Ik deel graag enkele lessen die ik meeneem uit het boek:
- Neem je eerste indruk niet voor vanzelfsprekend waar. Wees dus ook alert op het vanzelfsprekende in uitspraken van je leerlingen (“Ik ben gewoon slecht in wiskunde”, “Ik ben nu eenmaal lui”,..). Durf je oordeel uitstellen en doorvragen. Het zal de band met je leerling alleen maar ten goede komen.
- Er bestaat zoiets als anti-lesgeven: leerlingen de ruimte geven om zelf te denken en dat denken zichtbaar te maken. Je laat kinderen dus niet enkel kennismaken met bestaande kennis, maar gaat letterlijk met hen kennis maken. Dat noemt van der Wateren ‘levende kennis’: kennis die voortdurend verandert, net zoals de wereld buiten school.
- Er valt overal schoonheid te ontdekken. Ga op zoek naar welke schoonheden jouw vak te bieden heeft. Wat vind je zelf het mooist? Hoe zou je dat kunnen delen?
- Praat met je leerlingen in plaats van tegen de klas. Heb vertrouwen in je gesprekspartners.
- Verwondering kan je heel praktisch inzetten in je klas: bij het ontwerp van je les, als houding om lastig gedrag van je leerlingen niet meteen te veroordelen, om gesprekken te verdiepen en als tool om stil te staan bij je eigen lespraktijk.
- Falen is essentieel voor het denken. We verbeteren het denken door het denken zelf. Falen is dus gewoon een tussenstap om tot beter begrip te komen. Durf eens vragen wat de mooiste fout is die gemaakt kan worden.
- Een goede vraag is een vraag die het denken vooruit helpt. Leerlingen zijn niet gewoon aan dit soort vragen, dus moet je veel energie, tijd en geduld steken in het proces. Dick van der Wateren lijst een aantal vragen op die helpen een cultuur te scheppen waarin vragen stellen tot bloei komt. (Wat valt je hierbij op? Hoe zou een fout antwoord eruit kunnen zien? Wat maakt dit lastig?)
- Inspireer je leerlingen met grote vragen: lees literatuur, sprookjes, verhalen, mythes, non-fictie,… en beleef kunst. Onderzoek vervolgens samen wat het betekent een mens te zijn in deze wereld.
De denkende klas. Motiveer je leerlingen door samen met hen vragen te stellen en na te denken.
Dick van der Wateren | ISBN 9789401474740 | Lannoo Campus
Met dank aan Lannoo voor het recensie-exemplaar.
Genoten van deze tips? Kijk eens bij ons aanbod en volg Denkkaravaan op Facebook of Instagram voor meer aanstekelijk denk- en verwonderplezier.
