8 boeken die je geest openzetten

07-05-2020, boeken

post-03

Een voordeel aan filosoferen met kinderen is dat je altijd een excuus hebt om mooie kinderboeken te lezen en te verzamelen. Want wat is er heerlijker dan een boek vol filosofische vragen of verhalen die je aan het denken zetten? Ik gebruik vaak boeken in mijn workshops als aanzet voor een gesprek of een creatieve opdracht. Dat is een ondertussen een lange lijst met veel favorieten, waaruit ik hier een selectie probeerde te maken.

Dit is mijn lijstje van 8 boeken die niet mogen ontbreken in de boekenkast van kleine en grote filosofen.

1.Alle boeken van Toon Tellegen (ja, echt alle!)

Of het nu de mier is of de eekhoorn, de olifant of de walvis, de dieren in de verhalen van Toon Tellegen laten je niet meer los. De verhalen lijken nergens heen te gaan, maar zijn stuk voor stuk odes aan de verwondering en het in vraag stellen van zekerheden. Tellegen is een meester in het brengen van filosofische gedachten.

Over: alle mogelijke filosofische thema’s die je kan bedenken zoals vriendschap, afscheid, het zijn, denken, …

Waardevol omdat elk verhaal over herkenbare gedachten, gevoelens en situaties gaan. Met veel fantasie, poëzie en plezierde schudden de verhalen je wakker en dekken ze je nadien toe met troost of humor.

2. Mijn Steen - Elvis Peeters (ill. Sebastiaan Van Doninck)

Dit is mijn steen. Er liggen hier honderden stenen, maar deze heb ik gekozen. Een goede steen, vlak bij de zee, vlak bij het land. Op een heuvel. Honderden stenen liggen hier, maar deze vind ik altijd terug. Vogel heeft een steen. Het is zijn steen. Maar wat als ook hagedis vindt dat het zijn steen is?

Over: bezit, conflicten, recht op wonen, je thuis voelen, grenzen, geluk, … Wanneer is iets van jou? Hoe kun je weten wanneer iets van jou is? Wanneer moet je delen? Ben je gelukkiger wanneer je iets hebt? Word je ongelukkig als je iets verliest? Hebben sommige mensen recht op meer?

Waardevol omdat het boek zoveel mogelijkheden biedt thuis en in de klas. Je kan het verhaal gebruiken in de les drama (verdeel de klasgroep in vogels en hagedissen en laat hen argumenten bedenken waarom het hun steen is), je kan gaan knutselen (een steen beschilderen), je kan het gebruiken tijdens een les creatief denken (Welke oplossingen zijn er voor dit probleem? Hoe zou de wereld er dan uitzien?).

3. De beer die er niet was - Oren Lavie

Een beer, ontstaan uit een kriebel, vindt in zijn zak een briefje. ‘Ben jij mij?’ Hij gaat verder het bos in, op zoek naar het antwoord op deze vraag. Onderweg komt hij Comfortabele Koe, Slome Salamander, Pedante Pinguïn en een schildpad tegen. Kunnen zij hem helpen? 

Over: heel veel. Getallen, schoonheid, identiteit, denken, …

Waardevol omdat het een unieke, absurdistische ode aan de verwondering is. Het verhaal dwingt je, met de nodige humor en vragen, je manier van kijken en denken te onderzoeken. De kinderen aan wie ik het voorlas, waren wild enthousiast. Misschien omdat de beer, net als zijzelf, de wereld zo eerlijk en vragend tegemoet treedt?

4. Boven  op de berg – Marianne Dubuc

Mevrouw Das maakt elke zondag een wandeling naar de top van de berg. Op een keer ontmoet ze kleine Kiki, die heel graag meegaat de berg op, ook al is ze een beetje bang. Dat is het begin van een mooie vriendschap en er volgen nog veel wandelingen samen. Maar hoe moet het als mevrouw Das te oud wordt om nog mee te gaan?

Over: vriendschap, generaties, nieuwsgierigheid, jong-oud, afscheid,…

Waardevol omdat er ruimte is voor veel poëzie en humor in de tekst en tekeningen. Zelden zo’n positief boek gelezen over de kringloop van het leven. Kiki stelt veel vragen, mevrouw Das leert Kiki goed te luisteren naar vogels en geluiden, ze leert haar om anderen te helpen,.. Op die manier geeft ze enkele levenslessen door aan Kiki, zonder dat het belerend wordt. Kiki groeit op haar beurt uit tot een zelfzeker individu, zodat de berg van mevrouw Das langzaamaan de berg van Kiki wordt.

5. Draden - Torill Kove

Alle mensen zijn ergens naar op zoek: naar vriendschap, naar avontuur... Of naar iemand om van te houden en voor te zorgen. De vrouw in dit boek volgt een rode draad en vindt een kindje. Het kind groeit op en volgt haar eigen draden. Maar ze blijven voor altijd met elkaar verbonden. 

Over: verbondenheid, liefde tussen ouder en kind, gezin, liefde, loslaten, …

Waardevol omdat het boek met weinig woorden en ingetogen illustraties heel veel vertelt. Het beeld van de draden is zo eenvoudig en tegelijkertijd zo intens als beeld voor verbondenheid. Met wie zijn wij verbonden? Blijf je eeuwig met elkaar verbonden? Welke kleur heeft die draad en is het erg wanneer die losgelaten wordt? Een boek om stil van te worden.

Het boek is gebaseerd op de prachtige kortfilm Threads:

https://www.youtube.com/watch?v=T457UDaIeBU

6. Om 8 uur bij de ark - Hub en Mühle

Een dikke duif, drie naar vis stinkende pinguïns en een zinderende zondvloed. Zij zijn de hoofdpersonen in een filosofisch, verrassend en vooral geestig boek over de Ark van Noach. De duif figureert als reisleider naar wie niemand luistert. Van de drie pinguïns mogen er maar twee naar binnen, dus besluiten ze hun vriend in een koffer mee te smokkelen.

Over: God, geloof, gerechtigheid, willekeur

Waardevol omdat het op een komische en hilarische manier toch serieuze onderwerpen aanraakt. De schrijf- en vertelstijl is heel toegankelijk en er zit veel vaart in het verhaal. Het was bij ons thuis een voorlees-klassieker en zorgde voor hilarische momenten en lachbuien, maar ook diepe gesprekken.

7. Allemaal praatjes - Geert de Kockere

Een boek met 15 heerlijk grappige gesprekken tussen 2 verschillende dieren. Een koe en een haas vragen zich af hoe het komt dat hun picknick zo lekker smaakt. Komt het misschien omdat ze vrienden zijn? Een sprinkhaan is verliefd en probeert dat aan een lieveheersbeestje uit te leggen.

Over: doodgaan, eeuwig, schoonheid, liefde, wil, geloven, vriendschap,…

Waardevol omdat de korte verhalen je al vanaf de eerste zin in een filosofische verwonderingsmodus brengen. Vooral voor kinderen en groepen die weinig ervaring hebben met filosoferen, is dit een bruikbaar boek omdat de vragen heel expliciet worden gesteld.

8. Als tijd voorbijgaat - Isabel Minhos Martins (ill. Madalena Matoso)

De tijd is altijd om ons heen. Al kun je tijd niet meer zien, toch weten we dat hij er is. Omdat jij groter groeit en je broeken te kort worden, omdat je tanden verliest en er nieuwe voor in de plaats krijgt, of omdat boeken soms geel worden. Toch is er één ding dat ondanks tijd altijd hetzelfde zal blijven.

Over: tijd

Waardevol omdat het een abstract concept zoals ‘tijd’ letterlijk zichtbaar maakt. Wanneer we filosoferen over tijd worden er vaak uurwerken bovengehaald, maar dit boek zet aan om het eens op een creatieve manier aan te pakken met veel andere voorbeelden over wat tijd met ons en de dingen doet, waarin het zichtbaar is, waarop het invloed heeft. Je krijgt er een artistieke invulling bovenop! Begin met de vraag Kan je tijd zien? en je bent vertrokken